Hunter sendromunun (MPS II) genetiği

Hunter sendromundaki DNA değişikliklerini anlama

Tüm canlılar deoksiribonükleik asit (DNA) içeren hücrelerden oluşur. DNA, genetik bilgimizi depolayan genler olarak bilinen bölümlere ayrılmıştır. Bu genler insanlarda göz renginden dilinizi yuvarlayıp yuvarlayamayacağınıza, Hunter sendromu (MPS II) gibi genetik bir hastalığı kalıtım yoluyla alıp almayacağınıza kadar birçok özelliği belirler.

DNA molekülleri büyük ve karmaşıktır, bu nedenle daha kompakt hale getirmek ve hücrelerde depolanmasını sağlamak için kromozom adı verilen demetler halinde paketlenir. İnsan hücrelerinde her bir ebeveynden bir çift halinde bir kromozomun gelmesiyle 23 çift kromozom bulunur. Bir kişinin cinsiyeti belirli bir kromozom çifti tarafından belirlenir. Kadınlarda iki X kromozomu bulunurken, erkeklerde bir X ve bir Y kromozomu bulunur, bu nedenle bir anne X kromozomlarından birini çocuğuna geçirirken bir baba X veya Y kromozomunu geçirebilir.

Hunter sendromu (MPS II), çoğunluğu erkek olan 162.000 yeni doğan bebeğin yaklaşık 1'ini etkiler.2 Resesif X'e bağlı kalıtsal bir hastalık olarak bilinir. Peki bu aslında ne anlama gelmektedir?

X'e bağlı kalıtsal hastalık

Hunter sendromlu çocukların X kromozomlarında, annelerinden kendilerine geçen mutasyona uğramış bir gen bulunur.

 

 

Çekinik hastalık

Bireylerin genin tek bir sağlıklı kopyasına sahip olması durumunda, bunun mutasyona uğramış gene baskın geleceği ve hastalığın var olmayacağı anlamına gelir.

 

 

Kadınlar ve erkekler

Kadınların iki X kromozomu vardır, bu nedenle kadınlar mutasyona uğramış bir geni kalıtım yoluyla alırlarsa, bu diğer kromozomlarındaki normal genle telafi edilebilir ve genellikle hastalık göstermezler. Bu nedenle kadınlar Hunter sendromu (MPS II) için bir 'taşıyıcı' olarak sınıflandırılır; ancak gelecekte mutasyona uğramış bu geni çocuklarına aktarma ihtimali bulunmaktadır.

Kadınlarda Hunter sendromu, gebelik sırasında bebekte nadir görülen genetik olayların bir sonucu olarak sadece çok istisnai durumlarda görülebilir.

Erkeklerde sadece bir X kromozomu bulunur. Bu durum, erkeklerin mutasyona uğramış geni kalıtım yoluyla almaları durumunda, herhangi bir hasarı telafi edecek normal bir genin olmaması ve kendilerinde Hunter sendromu (MPS II) gelişeceği anlamına gelir.

 

 

Mutasyona uğramış gen

Enzimler, hücrelerin içinde belli maddeleri parçalayan moleküllerdir.

Hunter sendromunda, iduronat-2-sülfataz (I2S) enzimini kodlayan gen kusurludur, yani normal gen mutasyona uğramıştır. Hunter sendromundan etkilenen çocuklarda 500'ün üzerinde farklı tipte I2S gen mutasyonu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, I2S enzimi Hunter sendromu (MPS II) hastalarında yoktur veya ileri derecede eksiktir, bu da aşağıda özetlenen çeşitli sağlık sorunlarına neden olur.8,10 (Ortaya çıkan sağlık sorunları hakkında daha fazla bilgi için lütfen 'Hunter sendromunda metabolizmanın çökmesi' bölümüne bakın)


Şekil 1: Hunter sendromunun genetiği

Semptom kümeleri1,4

Hunter sendromlu çocuklarda çeşitli belirti ve bulgular görülmektedir. Ancak bunlar genellikle ortalama 18 ay civarında başlayan çocukluk hastalıklarındaki semptomların bir 'kümesi' olarak ortaya çıkar. Hastalığın seyrinde erken ortaya çıkabilecek yaygın semptomlar şunlardır:

 

  • Belirgin kaşlar, geniş burun ve kalın dudaklar gibi yüz özellikleri
  • Tekrarlayan göğüs enfeksiyonları
  • Uzun süren ve tekrarlayan burun akıntısı
  • Gürültülü solunum ve horlamaya yol açan üst hava yolunda daralma
  • Sık kulak enfeksiyonları ve bunu takip eden işitme kaybı
  • Karında şişlik (karaciğer veya dalak büyümesinden kaynaklanır)
  • Göbek ve kasık fıtıkları
  • Sık veya uzun süreli ishaller
  • Hareket kısıtlılığına yol açabilecek eklem sertliği
  • Çocuğun gelişiminde gecikmeler (örneğin, geç yürüme ve konuşma)

 

 

Çocuğumda Hunter sendromu (MPS II) olabileceğinden endişeleniyorsam kiminle konuşmalıyım?

 

Bu belirti ve bulguların birçoğunun çocukluk çağında yaygın görüldüğünü, ancak bunların bir araya gelmesinin Hunter sendromunun işaretçisi olabileceğini unutmamak gerekir. Çocuğunuzda iki ya da daha fazla Hunter sendromu belirtisinin olabileceğini düşünüyorsanız, çocuk doktorunuzla veya bir çocuk metabolizma uzmanı ile görüşün.

  • Hunter sendromunun belirti ve bulguları hakkında daha fazla bilgi edinin

    Hunter sendromunun nedenleri, belirti ve bulguları ve Hunter sendromundan etkilenen ailelerin gerçek hayat hikayeleri hakkında daha fazla bilgi edinmek ve herhangi bir sorunuz varsa doktorunuzla konuşmak için nadirhastaligim.com internet sitesinde Hunter sendromu bölümüne göz atabilirsiniz.

    Ayrıca sosyal medyada Hunter sendromu ile ilgili bilgilendirmeleri görmek için ‘nadirhastaligim’ instagram hesabını takip edebilirsiniz.

    Daha fazla bilgi alın

Referanslar

  1. 1. Amartino H, Hunter syndrome (mucopolysaccharidosis II) - the signs and symptoms a neurologist needs to know. Eur Neurol Rev 2015; 10(01): 90-94.
  2. 2. Burton BK, Giugliani R. Diagnosing Hunter syndrome in pediatric practice: practical considerations and common pitfalls. Eur J Pediatr 2012; 171(4): 631-639.
  3. 4. Demydchuk M, et al. Insights into Hunter syndrome from the structure of iduronate-2-sulfatase. Nat Commun 2017; 8: 15786.
  4. 8. Martin R, et al. Recognition and diagnosis of mucopolysaccharidosis II (Hunter syndrome). Pediatrics 2008; 121(2): e377–e386.
  5. 10. MPS Society; Guide to Understanding Mucopolysaccharidosis II (MPS II) Hunter Disease; https://www.mpssociety.org.uk/mps-ii.