Hunter sendromu (MPS II) kalıtım yoluyla nasıl aktarılır?

Hunter sendromu (MPS II) genetik bir hastalıktır. Hunter sendromunda, iduronat-2-sülfataz (I2S) enzimini kodlayan gende bir mutasyon (değişim) gerçekleşir; bu, enzimin düzgün çalışmasını durduran hatalarla üretildiği veya enzimin hiç üretilmediği anlamına gelir.8,10

Özetle, Hunter sendromuna neden olan gen, X kromozomunda yer alır, bu nedenle etkilenmiş bir kromozomu kalıtım yoluyla alan bir erkekte Hunter sendromu gelişir. Kadınlarda iki X kromozomu vardır, bu nedenle bir kadın, etkilenmiş bir kromozomu kalıtım yoluyla alırsa, olguların büyük çoğunluğunda kadında hastalık gelişmeyecektir, ancak kadın taşıyıcı olacaktır (yani mutasyona uğramış geni çocuklarına aktarabilir). Bu, aşağıda daha ayrıntılı olarak açıklanmıştır.8,10

Vücudun tüm hücrelerinde DNA adı verilen bir kimyasal formunda genetik bilgiler bulunur. DNA, kromozom adı verilen yapılara yerleştirilmiş iki uzun, bükülmüş iplik (çift sarmal) oluşturur. Genler, DNA'nın, enzimler gibi diğer molekülleri üretmek üzere kod (bir formül gibi) görevi gören bölümleridir. Bir genin yeri, belirli bir kromozom üzerindeki belirli bir konuma haritalanabilir.8,10

İnsanlarda 23 çift kromozom vardır; bunlardan bir çifti cinsiyet kromozomlarıdır. Kadınlarda, cinsiyet kromozomlarının her ikisi de X kromozomudur, erkeklerde ise bu çift bir X kromozomu ve bir Y kromozomundan oluşur.

I2S enzimini kodlayan gene IDS adı verilir ve X kromozomunda yer alır, bu nedenle Hunter sendromu (MPS II), X'e bağlı Hunter sendromu olarak adlandırılır, bu da kişide genin sağlıklı bir kopyasının bulunması durumunda hastalık ortaya çıkmayacağı anlamına gelir.8,10

Erkeklerde sadece bir X kromozomu bulunur. Bu X kromozomunda mutasyona uğramış IDS geni bulunması durumunda, kişide Hunter sendromu (MPS II) gelişeceği anlamına gelir. Bu nedenle Hunter sendromu (MPS II) erkeklerde kadınlara göre çok daha sık görülür; erkeklerde Hunter sendromunun gelişmesi için IDS geninin sadece mutasyona uğramış bir kopyası gereklidir.

Erkekler X kromozomlarını sadece kız çocuklarına aktarırlar, bu nedenle Hunter sendromlu bir erkeğin kız çocuğu mutasyona uğramış bir geni kalıtım yoluyla alacaktır. Erkekler Y kromozomlarını sadece erkek çocuklarına aktarırlar, bu nedenle mutasyona uğramış bir IDS genini erkek çocuklarına aktaramazlar.8,10

Bir X kromozomu üzerinde mutasyona uğramış bir IDS geni ve diğer X kromozomu üzerinde sağlıklı bir geni olan bir kadın Hunter sendromlu olmayacak, ancak bir taşıyıcı olarak bilinecektir. Bu durum, kadının, mutasyona uğramış IDS genini çocuklarına aktarabileceği anlamına gelir. Kadın X kromozomlarından birini çocuğuna aktaracaktır, dolayısıyla aktarılan kromozomda mutasyona uğramış IDS geni bulunma ihtimali %50'dir.

Çok nadir durumlarda, bir kadında Hunter sendromu (MPS II) gelişebilir. Bunun nedeni, IDS geninin sağlıklı kopyasına sahip X kromozomunda başka bir sorun bulunması veya kadının, her biri mutasyona uğramış bir gene sahip iki X kromozomunu kalıtım yoluyla almış olması olabilir.8,10

Hunter sendromunun belirti ve bulguları hakkında daha fazla bilgi alın

Hunter sendromu (MPS II) aile ağacı

Bu aile ağacı diyagramı Hunter sendromundan sorumlu genin kalıtım yoluyla nasıl alındığını ve aktarıldığını gösterir.5,10
Kadınlar bir Hunter sendromu (MPS II) genini etkilenmeden taşıyabilir. Hunter sendromu geni bir erkeğe aktarılırsa, o erkek Hunter sendromundan etkilenecektir.5,10

Taşıyıcı Anne

Sağlıklı Baba

%50 ihtimalle sağlıklı kız çocuğu

%50 ihtimalle taşıyıcı kız çocuğu

%50 ihtimalle sağlıklı erkek çocuğu

%50 ihtimalle Hunter sendromlu erkek çocuğu

Sağlıklı Anne (Ne taşıyıcı ne de hasta)

Hunter Sendromlu Baba

Tüm kız çocukları taşıyıcı olacaktır

Erkek çocukların hiçbiri etkilenmeyecektir

Taşıyıcı Anne

Hunter Sendromlu Baba

%50 ihtimalle Hunter sendromlu kız çocuğu

%50 ihtimalle taşıyıcı kız çocuğu

%50 ihtimalle sağlıklı erkek çocuğu

%50 ihtimalle Hunter sendromlu erkek çocuğu

Sağlıklı Anne (Ne taşıyıcı ne de hasta)

Sağlıklı Baba

Sağlıklı Kız Çocuğu

Sağlıklı Erkek Çocuğu

Referanslar

  1. 5. Jones SA, et al. Mortality and cause of death in mucopolysaccharidosis type II—a historical review based on data from the Hunter Outcome Survey (HOS). J Inherit Metab Dis 2009; 32(4): 534-543.
  2. 8. Martin R, et al. Recognition and diagnosis of mucopolysaccharidosis II (Hunter syndrome). Pediatrics 2008; 121(2): e377–e386.
  3. 10. MPS Society; Guide to Understanding Mucopolysaccharidosis II (MPS II) Hunter Disease; https://www.mpssociety.org.uk/mps-ii.